System edukacji w Norwegii – jak uczą się Norwegowie?

Polski system oświaty zdecydowanie różni się od systemu norweskiego, i to w wielu kwestach. Ten skandynawski model był nieświadomym marzeniem naszym z lat szkolnych. Znaleźć różnice możemy między innymi w sposobie oceniania nieletnich oraz nadawaniu im ocen. W tamtejszych szkołach stawia się na indywidualne podejście do ucznia i różnego typu umiejętności, przykładowo społeczne i praktyczne. Dzieci mają możliwość spokojnego rozwoju, gdzie na pierwszym miejscu stawiana jest dobra atmosfera.

Dowiedzmy się, jak wygląda kształcenie norweskiej młodzieży!

Spis treści

1. Przedmioty szkolne w szkolnictwie norweskim

2 .Filary norweskiego systemu edukacji w Norwegii 

  2.1. Równość i dostępność edukacji w Norwegii
  2.2. Elastyczność i indywidualizacja systemu edukacji w Norwegii
  2.3. Rozwój kompetencji społecznych
  2.4. Przedszkole i edukacja przedszkolna 
  2.5. Edukacja szkolna 
  2.6. Edukacja międzypokoleniowa 
  2.7 Szkolnictwo edukacji włączającej
   2.8 Ciągłość i kompleksowość kształcenia

3. Polski vs. Norweski system edukacji — kto wygra? 

  3.1. Podejście do nauczania
  3.2. Relacje uczeń- nauczyciel
  3.3. Edukacja religijna
  3.4. Edukacja seksualna
  3.5. Powtarzanie klasy

4. Czas trwania roku szkolnego — czy różni się od naszego?
5. Polskie szkoły w Norwegii, czego nauczają?
6. Podsumowanie wyglądu systemu szkolnictwa w Norwegii

1. Przedmioty szkolne w szkolnictwie norweskim

Oczywiście znajdziemy w norweskich placówkach edukacyjnych takie przedmioty jak W-F, matematyka czy język angielski. Jednak poza tym, w planie lekcji norweskie dzieci znajdą również zajęcia z szycia, gotowania, czy prac stolarskich. Co ważne, nie występuje podział na płeć, więc też nie istnieje podział na męskie i damskie dyscypliny.

2. Filary norweskiego systemu edukacji w Norwegii

System edukacji w Norwegii opiera się na kilku kluczowych kwestiach:

2.1. Równość i dostępność edukacji w Norwegii

Te cechy definiują charakter tego sposobu edukacji. Hasło to składa się na wiele aspektów, między innymi:

  • Bezpłatna edukacja publiczna na poziomie podstawowym i średnim
  • Niewielka liczba szkół prywatnych, co minimalizuje nierówności.
  • Dostosowanie nauczania do potrzeb edukacyjnych wszystkich uczniów

Co istotne, szkoły oferują różnorodne wsparcie, między innymi zapewnia się równy dostęp do edukacji dla osób biedniejszych rodzin, czy o innym pochodzeniu niż norweskie.
Szkoły inwestują dodatkowo finansowanie, co pozwala na równy dostęp do zasobów dla wszystkich szkół. 

Podsumowując, stwarzane są warunki, dzięki którym każdy uczeń jest traktowany po równo, niezależnie od wszelkich czynników. Każdy uczeń może czuć się swobodnie i w poszanowaniu jego praw.

2.2. Elastyczność i indywidualizacja systemu edukacji w Norwegii

Norweski system edukacji kładzie duży nacisk na elastyczność programu nauczania i indywidualne podejście do ucznia. Nauczyciele mają ogromną swobodę w dobieraniu programu nauczania i własnych środków edukacyjnych na potrzeby indywidualne uczniów. Mogą oni modyfikować dowolnie swoje metody, aby podejść do ucznia indywidualnie i w poszanowaniu jego potrzeb. Prowadzący zajęcia starają się dostrzec unikalne zdolności, zainteresowania i potrzeby uczniów, nie są oni traktowani jako jedna całość, nie lądują w tym samym worku. 
Podejście to obejmuje kilka kluczowych punktów:

  • Dopasowanie tempa nauki do możliwości rozwojowych dziecka
  • Brak tradycyjnych ocen liczbowych na wczesnych etapach edukacji, co eliminuje konkurencję i stres związany z porównywaniem wyników między uczniami.
  • Zachęcanie dzieci do samodzielnego myślenia, krytycznej analizy materiału i podejmowania własnych decyzji

Ideą kształcenia w Norwegii jest podejście włączające, oznacza to, że każde dziecko ma zapewnione prawo do edukacji w lokalnej szkole i otrzymywać pomoc, która pozwala w pełni wykorzystać potencjał małoletniego.
Nie można odmówić norweskiej edukacji tego, że jest wyjątkowy i elastyczny, a specyficzne, indywidualne podejście ukierunkowane na potrzeby uczniów, przekłada się na wysoką jakość kształcenia i satysfakcję oraz dobre samopoczucie uczniów.

2.3. Rozwój kompetencji społecznych

Jest to jeden z najistotniejszych filarów systemu edukacji, w końcu najważniejsze jest dziecko i podejście do niego. W krainie fiordów kładzie się duży nacisk na to, żeby umiejętności interpersonalne, współpracy czy odpowiedzialności społecznych. Zacznijmy od podzielenia edukacji na przedszkolne i szkolne:

2.4. Przedszkole i edukacja przedszkolna

W Norweskich szkolnictwie przedszkolnym kładzie się nacisk nie tylko na poprawny rozwój dziecka, ale również na zapewnienie przynależności i poczucie przyjemności z faktu, iż wspólnie spędzają czas z rówieśnikami. Nauczana jest empatia, szacunek, tolerancja i troska o pozostałych. Wszystko to jest realizowane poprzez zabawę i różne aktywności. Poza dbaniem o innych, norweskie przedszkola dbają również, aby dzieci nauczyły się dbać o samych siebie. Jak na Norwegię przystało, dzieciom wpaja się również dbanie o środowisko.

2.5. Edukacja szkolna 

W kolejnym etapie edukacji kładziony jest nacisk na praktyczne umiejętności społeczne poprzez pracę zespołową, wspólne tworzenie projektów, logiczne myślenie, czy samodzielność. Dzieci uczą się również wystąpień publicznych od wczesnego wieku, od prezentacji publicznych po referaty czy dyskusje, aż do nauki sztuki retoryki, negocjacji i argumentacji.
Relacje między uczniami a nauczycielami nie wyglądają tak jak w Polsce, gdzie zwracamy się do siebie „Pan/Pani”. W tym kraju stawia się na bezpośredni kontakt małoletnich z nauczycielami- wszyscy zwracają się do siebie na Ty, czy po imieniu, co zdecydowanie sprzyja otwartości, swobodzie i przyjaznej atmosferze w swoim młodocianym zespole. 

2.6. Edukacja międzypokoleniowa 

Promowany jest również system edukacji międzypokoleniowej, przykładem jest Generasjonshagen, gdzie nieletni i osoby starsze, mają okazję poznać się bliżej i czerpać ze wspólnych doświadczeń. Takie lekcje uczą ich szacunku do osób w podeszłym wieku, empatii, jak i przyjmują wiedzę o tradycjach i historii norweskiego społeczeństwa. Rozwijają oni również w sobie wspomniane umiejętności społeczne dzięki aktywnej współpracy z osobami starszymi. 

2.7. Szkolnictwo edukacji włączającej

Edukacja włączająca polega na umieszczanie dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych do jednej placówki. Dzięki temu uczniowie zdobywają wiedzę, na czym polega akceptacja, różnorodność i współpraca między osobami o odmiennych potrzebach i zdolnościach. W ramach jednej grupy występuje wsparcie indywidualne. 

2.8. Ciągłość i kompleksowość kształcenia

Ten filar skupia się na kilku kluczowych aspektach, które zapewniają ciągłość i spójność całego procesu edukacyjnego od wczesnego wieku, aż do edukacji ludzi dorosłych w szkole wyższej czy w zawodowej. Oto jak prezentują się ramy nauczania:

Edukacja przedszkolna:

  • dostępna dla dzieci od pierwszego roku życia, choć nieobowiązkowa, stanowi integralną część systemu edukacji i przygotowuje dzieci do rozpoczęcia nauki szkolnej.

  • Szkoła podstawowa (klasy 1–7):
    obowiązkowa dla wszystkich dzieci od 6. roku życia, zapewnia podstawowe umiejętności oraz wspólne wartości kulturowe i społeczne.

  • Niższa szkoła średnia:
    obejmuje klasy 8–10, kończy obowiązkowy okres nauki, zapewniając uczniom podstawowe kompetencje do dalszego kształcenia.

  • Wyższa szkoła średnia
    trwa od 3 do 5 lat, oferując uczniom możliwość wyboru ścieżki ogólnej lub zawodowej, dostosowanej do ich zainteresowań i planów zawodowych.

  • Edukacja wyższa:
    obejmuje studia licencjackie, magisterskie oraz doktoranckie. Jest silnie powiązana z badaniami naukowymi.

Podobnie jak w Polsce, uczniowie mają możliwość kontynuacji edukacji. Uczniowie mają możliwość wybrać swoją ścieżkę w szkole ogólnokształcącej czy zawodowej, zależnie od zainteresowań i przyszłościowych planów.

Dorośli za to mają prawo do uzupełnienia wykształcenia podstawowego i średniego oraz możliwość uczestniczenia w kursach zawodowych i programach dokształcających.]

Szczególną uwagę poświęca się również edukacji imigrantów dorosłych oraz programom szkoleniowym dla osób aktywnych zawodowo. 

3. Polski vs. Norweski system edukacji —
kto wygra?

3.1. Podejście do nauczania

W Polsce kładzie się ogromny nacisk na nabywanie wiedzy teoretycznej metodą pamięciową. Zapewne pamiętacie czasy, kiedy od nauczyciela dostaliście dużo materiału do nauczenia się w krótkim czasie.
W Norwegii praktykowane jest nabywanie wiedzy praktycznej, nauka samodzielności czy krytyczne myślenie jak i przydatny rozwój kompetencji społecznych.

3.2. Relacje uczeń- nauczyciel

W Polsce podchodzi się do edukatorów pełny formami „Pan/Pani”, uważany jest jako najwyższy autorytet, którego pozycji nie można podważyć, co buduje dystans między dwoma frontami.

W Norwegii relacje występują nieformalnie, wszyscy zwracają się do siebie po imieniu, łącznie z nauczycielem, w dalszym ciągu ukazując mu szacunek.

3.3. Edukacja religijna

W Polsce mamy do czynienia z katechezą, czyli nauką o religii chrześcijańskiej (od 2025 ograniczono ją do jednej godziny tygodniowo).

W Norwegii nie skupia się na jednej religii, a zajęcia są nastawione na poznanie wiele różnorodnych kultur i religii.

3.4. Edukacja seksualna

W Polsce temat edukacji seksualnej nie jest jednoznacznie akceptowany, spotyka się ze sprzeciwem głównie środowisk konserwatywnych.
W Norwegii edukacja seksualna jest wręcz obowiązkowa i trwa 10 lat (od 6. do 16. roku życia).

3.5. Powtarzanie klasy

W Polsce możliwe jest powtarzanie klasy między innymi w przypadku złych ocen w nauce.

W Norwegii nie powtarza się z tego względu klasy. Uczeń otrzymuje wsparcie i możliwość nadrobienia zaległości bez konieczności powtarzania całego roku szkolnego.

4. Czas trwania roku szkolnego — czy różni się od naszego?

Odpowiedź brzmi — tak. Wygląda on nieco inaczej niż w Polsce. Nieletni zaczynają swoją edukacyjną przygodę już od połowy sierpnia i trwa do połowy czerwca, co oznacza, że uczą się one 38 tygodni.
Nie brak jednak czasu na oddech, wyliczyć możemy kilka okresów wolnych, a są to:

  • ferie jesienne,
  • przerwę świąteczną.
  • ferie zimowe,
  • ferie wielkanocne.

To jednak nie wszystko, w ten skład wchodzi między innymi dzień 1 maja (święto pracy), czy dzień 17 maja (Dzień Konstytucji).

5. Polskie szkoły w Norwegii, czego nauczają?

W Norwegii założone jest kilka polskich szkół, które stanowią ważną fasadę dla dzieci imigrantów. Takie szkoły znajdziemy między innymi w Stavanger, Oslo, Kristiansand, Bergen i Ålesund. Ich zadaniem jest między innymi:

  • Pielęgnacja języka polskiego wśród nieletnich;
  • Kultywowanie polskiej kultury, historii, dziedzictwa i tradycji narodowych;
  • Postępowanie zgodnie z programem Ministra Edukacji Narodowej RP, dostosowanej do realiów życia za granicą.
  • Integracja z polskimi wykwalifikowany pedagogami z Polski, lub osobami odpowiednie przygotowanie pedagogiczne zgodne z polskimi standardami
  • Organizacja wydarzeń kulturalnych czy uroczystości patriotycznych (np. obchody Święta Niepodległości)

Polskie szkoły nie są poddane sobie samym, współpracują one ściśle a Ambasadą RP oraz konsulatami. Niektóre placówki współpracują także z norweskimi samorządami lokalnymi oraz organizacjami społecznymi.

W polskich szkołach nie jest istotne jedynie ze względu na utrzymanie więzi z narodem, ale również rozwijanie dwujęzyczności i dwukultrowości dzieci.

6. Podsumowanie wyglądu systemu szkolnictwa w Norwegii

Dowiedziałeś/aś się dzisiaj wiele o norweskiej edukacji oraz różnicach między polskim a norweskim systemem szkolnictwa. Edukacja w Norwegii opiera się na kilku kluczowych filarach, takich jak równość i dostępność, elastyczność i indywidualizacja, rozwój kompetencji społecznych oraz ciągłość i kompleksowość kształcenia. System szkolnictwa w Norwegii różni się od polskiego podejścia, które bardziej koncentruje się na teorii i tradycyjnych metodach nauczania.

Norwegia umożliwia uczniom beztroski rozwój, stawiając na indywidualne podejście oraz przyjemną atmosferę podczas nauki w szkole. Nacisk kładzie się tutaj na praktyczne umiejętności, takie jak szycie, gotowanie czy prace stolarskie, które są dostępne dla wszystkich uczniów, bez podziału na płeć. Podobnie jak w Polsce, uczniowie mają możliwość wyboru ścieżki zawodowej lub ogólnokształcącej w szkole średniej. Jednak norweski system kształcenia wyróżnia się elastycznością – nauczyciele dostosowują tempo nauki do potrzeb uczniów, a brak ocen liczbowych na wczesnym etapie edukacji eliminuje stres i rywalizację.

System edukacji w Norwegii jest inkluzyjny i wspiera dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych poprzez edukację włączającą. Ponadto promowana jest edukacja międzypokoleniowa, która rozwija empatię i szacunek wobec osób starszych. Ciągłość nauki obejmuje wszystkie etapy – od przedszkola przez szkołę podstawową aż po studia wyższe i edukację dorosłych. Dzięki temu każdy uczeń ma możliwość rozwoju w swoim tempie i zgodnie z indywidualnymi potrzebami.

Podsumowując, norweski system szkolnictwa wygląda zupełnie inaczej niż polski – stawia na elastyczność, współpracę i wszechstronny rozwój dziecka. W przeciwieństwie do polskiego nacisku na teorię i pamięciowe metody nauczania, norweskie podejście kształtuje kompetencje praktyczne oraz społeczne, przygotowując młodych ludzi do życia w dynamicznym społeczeństwie.